رهایی از افکار وسواسی

وسواس

وسواس یعنی تفسیر، تصویریا انگیزه ای غیرارادی که به طور مداوم در ذهن ما تکرار می شود که ما نمی خواهیم این ایده ها را داشته باشیم، اما نمی توانیم آنها را متوقف کنیم.

متأسفانه، این افکار وسواسی غالباً آزار دهنده هستند.

تفسیر انسان از واقعیت یعنی همان برداشت‌هایی که نسبت به مسائل پیش رویش دارد تشکیل دهنده زندگی او هستند.

در برخی از موارد ممکن است این تفاسیر نادرست باشند. که در اثر افکاری بنام افکار خودآیند به وجود می آیند.

این امر باعث می‌شود ما را به سمت برداشت نادرست از یک موضوع سوق دهند. این خود موجب ایجاد افکار وسواسی است.

انواع خطاهای شناختی از دیدگاه آرون بک

آرون بک ( Aaron Beck ) روانشناس معروف، معتقد است افرادی که مشکلات هیجانی دارند مرتکب خطاهایی در منطق می‌شوند.

این خطاها واقعیت عینی را به سمت خودخوارشماری متمایل می‌کند.

1. ذهن خوانی: یعنی در برخورد با یک فرد بدون آنکه از واقعیت افکارش آگاه باشیم با پیش داوری شروع به خواندن ذهن وی کنیم.
2. شخصی سازی: یعنی حرف‌ها و حرکات افراد را در موقعیت‌های گوناگون و یا حتی اتفاقات ساده روزمره را به خودمان نسبت دهیم.
3. برچسب زدن: افراد ممکن است گاهی اوقات به خود و یا حتی دیگران برچسب بزنند. که البته این امر بیشتر درمورد خود شخص رخ می دهد.
4. پیشگویی کردن: یعنی پیش از رخداد واقعه فرد مدام راجع به آن پیشگویی می‌کند.
5. فاجعه سازی: یعنی فرد مسائل نسبتا ساده را در ذهن خود پیچیده و شاید لاینحل تلقی می‌کند. به اصطلاح همان از کاه کوه ساختن!
6. تفکر همه یا هیچ: خیلی از انسان ها در طول زندگی روزمره خود این نوع خطای روانشناختی را بکار میبرند. فقط مختص به یک فرد با اختلال وسواس نمی باشد.تفاوت آن در شدت و ضعف این تفکر است. این تفکر یعنی در برخورد با افراد یا مسائل روزمره همه صفات و موارد باید در حد عالی باشد. اگر چنین نباشد همان بهتر که وجود نداشته باشد.

دیدگاه الیس

الیس معتقد بود که باور‌های فرد، ممکن است منطقی باشد یا غیر منطقی. با توجه به این باور منطقی یا غیر منطقی، افراد پیامدهای عاطفی و رفتاری را تجربه می‌کنند.

از دیدگاه الیس افرادی که اغلب دچار بیماری های روحی در سطح بالا می‌شوند دارای این خصوصیات هستند:

1. در زندگی خود باید و نباید های بیش از حدی دارند.
2. طلب کارانه رفتار میکنند و توقع زیادی دارند.
3. تصور میکند افکاری که در ذهن خود دارد غیر منطقی است.

راهکار مناسب برای رهایی از افکار وسواسی

ابتدا یک جدول دارای چهار ستون تهیه کنید. سپس طبق مواردی که در زیر گفته شده است ستون هارا نامگذاری کنید:

• ستون 1: رویداد فعال کننده (یعنی همان اتفاقی که رخ داده است).
• ستون 2: باور (باور و تفکرمان نسبت به این اتفاق که ریشه تمامی اتفاقاتی است که در طول زندگی رخ می دهد.) را ببینید که این باور جزو کدامیک از افکار خودآیندی است که در بالا ذکر شده است. بعد تفسیر خور را از این موضوع یادداشت کنید.
• ستون 3: احساس (احساسی که نسبت به این اتفاق داریم: مانند حس اضطراب) و درجه بندی این احساس.
• ستون 4: رفتار (رفتاری که در حین یا پس از بروز واقعه از خود نشان می دهیم).

هدف از نوشتن موارد بالا این است که بتوانید خود اکنونتان را با آنچه که پیش تر بودید مقایسه کنید.

در آخر روند پیشرفت خود را مشاهده کنید.

چگونگی بررسی افکار وسواسی

بصورت پلکانی آن را درمان کنیم. این کار کمک می کند که مشکلات خود را به طور دقیق ریشه یابی کنیم. و متوجه بشیم که در اصل چه چیزی است که مارا آزار می دهد.

برای مثال اولین پله این است که همه چیز سخت است.

هیچ چیز طبق میل من پیش نمی رود. همه چیز باید طبق میل من پیش برود که در آخرین پله فرد به این نتیجه میرسد.

این یک نوع خودخواهی است، پس سعی در کاستن این خودخواهی می کند.

مثلا اولین پله، ترس از مردن است که در نهایت درآخرین پله فرد متوجه می‌شود که این تفکر ناشی از ترس از تنهایی (که یک نوع وابستگی است) می‌باشد.

بنابراین باید کم کم سعی کرد که از این وابستگی کاسته شود.

بطور مثال در امور مذهبی فرد در ابتدا ترس از پایمال کردن حق الناس دارد.

بعد چه اتفاقی می افتد؟ حق مردم ضایع می شود.

بعد چه؟ دلخوری مردم از فرد و نتیجه؟ تنها شدن فرد و از دست رفتن علاقه دیگران به او یا ترس از گناه و داشتن عذاب وجدان.

در نهایت فرد باید بکوشد که به طور آهسته از این حس تنهایی و یا عذاب وجدان رهایی یابد.

در اغلب موارد نتایجی که در آخرین پله به دست می آید بسیار محدود است.

همین موارد محدود است که فرد دچار وسواس را درگیر می کند.

بعد از انجام همه این مراحل این افکار در نظرمان بسیار تکراری و غیرواقعی می رسد.

بعد از نوشتن است که می توان متوجه شد که چه تغییراتی در زندگیمان در حال رخ دادن است.