انواع وسواس
انواع وسواس
علائم اختلال وسواسی در افراد به شکلهای متنوعی بروز پیدا می کند. پزشکان و محققان پیشنهاد میکنند که OCD میتواند بر اساس ماهیت علائم، به انواع وسواس تقسیم شود.
آشنایی با انواع وسواس که شایعترین وسواس ها می باشد در زیر بیان شده است.
در کل وسواس به دو نوع وسواس فکری و عملی تقسیم می شود.
یکی از انواع وسواس: وسواس عملی مانند وسواس شستشو، چک کردن و … فرد به سمت نوعی اجبار عملی سوق پیدا می کند.
نوع دیگر وسواس: وسواس فکری هم مانند وسواس عملی فرد به سمت یک اجبار ذهنی کشیده می شود.
مثلا در وسواس فکری توهین به مقدسات فرد را به سمت اجبار توبه کردن، یا وسواس فکری ظن خوب و بد فرد را به سمت اجبار فکر خوب سوق می دهد.
به دلیل آنکه تفکرات انسان نامحدود هست، وسواسها نیز در انواع وسواس های متفاوتی قرار می گیرند.
در زیر انواع وسواس هایی که بیشتر شایع هستند توضیح داده شده است.
وسواس آلودگی همراه با اجبار شستن/تمیز کردن
یکی از انواع وسواس که بسیار شایع است.
در ایران در بین افراد وسواس نجسی و پاکی بسیار شایع است که در این گروه از انواع وسواس قرار می گیرد.
اگر شما تحت تاثیر این زیرگروه از علائم باشید، معمولا بر احساس ناراحتی وابسته به آلودگی تمرکز خواهید کرد. ممکن است برای کاهش این احساس اضطراب، بیش از حد اقدام به شستن یا تمیزکاری کنید.
برای مثال، ممکن است بعد از لمس دستگیرهی در احساس کنید که دستتان آلوده است یا نگران باشید که دیگران را با میکروبهایتان آلوده خواهید کرد. برای خلاص شدن از این احساسات، ممکن است دستهای خود را به طور مکرر برای ساعتها بشویید.
انواع وسواس آلودگی:
- مایعات بدن (مثالها: ادرار، مدفوع)
- میکروبها / بیماری (مثالها: کرونا، HIV)
- آلایندههای محیطی (مثالها: آزبست، تشعشع)
- مواد شیمیایی خانگی (مثالها: پاککنندهها، حلالها)
- زباله
وسواس آسیب همراه با اجبار چک کردن
گروه دیگر از انواع وسواس محسوب می شود. در این نوع از وسواس اغلب افکار حاد مرتبط با آسیبهای احتمالی به خود یا دیگران را خواهید داشت.
شما برای تسکین اضطراب خود، از چک کردن یا بررسی مکرر استفاده میکنید.
برای مثال، ممکن است تصور کنید که خانهتان در حال سوختن است و سپس مکررا به خانهتان مراجعه کنید. تا اطمینان یابید آتشسوزی رخ نداده است.
ممکن است احساس کنید که تنها با فکر کردن به یک اتفاق فاجعهبار، احتمال وقوع آن در واقعیت را افزایش میدهید.
از دست دادن کنترل:
- ترس از عمل به انگیزهی آسیب زدن به خود
- ترس از عمل به انگیزهی آسیب زدن به دیگران
- ترس از تصاویر ذهنی خشن یا ترسناک
- ترس از توهین ناگهانی به دیگران
- ترس از دزدیدن ناخواستهی چیزها
- ترس از مسئول بودن در قبال یک اتفاق بد (مثالها: آتشسوزی، دزدی)
- ترس از آسیب به دیگران به سبب عدم احتیاط کافی (مثالها: انداختن چیزی روی زمین که کسی ممکن است روی آن سر بخورد و به خودش آسیب بزند)
وسواسهای بدون اجبار قابل مشاهده (وسواس فکری)
این زیرگروه از علائم، از نوع وسواس های فکری محسوب می شود.
اغلب با وسواسهای ناخواسته حول موضوعات جنسی، دینی یا پرخاشگرانه مرتبط است.
برای مثال، ممکن است افکار مزاحم در مورد تجاوز یا حمله به دیگران داشته باشید.
شما ممکن است از مراسمهای آیینی ذهنی از قبیل بازگو کردن کلمات خاص، شمردن اعداد در ذهن یا دعا کردن برای تسکین اضطرابی که در حین این افکار ناخواسته دارید، استفاده کنید.
معمولا شما از محرکهای وابسته به این وسواسها به هر نحو ممکن اجتناب میکنید.
وسواسهای تقارن همراه با اجبارهای مرتب کردن، چیدن و شمردن
زمانی که این نوع وسواس را تجربه میکنید.
یک نیاز قوی به مرتب کردن مکرر اشیا تا جایی که کاملا در جای صحیح قرار بگیرند، احساس خواهید کرد.
برای مثال، ممکن است احساس نیاز مداوم به مرتب کردن مکرر لباسهایتان تا جاییکه به طور دقیق بر حسب رنگ چیده شوند، داشته باشید.
این زیرگروه از علائم میتواند شامل فکر کردن یا گفتن جملات بارها و بارها تا زمانی که آن کار به طور کامل انجام شود، باشد.
گاهی اوقات این اجبارهای مرتب کردن، چیدن و شمردن برای دفع خطرات بالقوه انجام میشوند.
برای مثال، ممکن است فکر کنید، “اگر میز را به طور کامل مرتب کنم، همسرم در تصادف رانندگی نخواهد مرد”. با این وجود، همیشه اینطور نیست.
احتکاری
یکی دیگر از انواع وسواس ها که در اصول افراد بصورت خفیف وجود دارد ولی متوجه آن نیستند.
احتکار شامل جمعآوری لوازمی است که از دیدگاه دیگران ارزش خاصی ندارند؛ مانند مجلهها و لباسهای قدیمی، رسیدها، نامههای باطله، یادداشتها یا ظرفها.
اغلب محیط زندگی شما آنقدر با خرت و پرت، اشغال میشود که زندگی در آن غیرممکن خواهد بود.
احتکار اغلب همراه با وابستگی احساسی بیش از حد به اشیا و ترسهای وسواسی از گم کردن لوازمی است که ممکن است روزی به آنها نیاز پیدا کنید.
افراد درگیر با زیرگروه علائم احتکار، اضطراب و افسردگی بیشتری نسبت به دیگر زیرگروهها دارند.
آنها اغلب نمیتوانند یک شغل ثابت را حفظ کنند. نکتهی مهم این است که احتکار اجباری میتواند مستقل از وسواس رخ دهد.
وسواس کمالگرایی
داشتن خصلت کمالگرایی در انواع وسواس ها وجود دارد ولی نوعی وسواس کمالگرایی نیز وجود داردکه:
نگرانی بابت درست بودن یا برابر بودن
نگرانی از نیاز به دانستن یا به خاطر آوردن چیزی
ترس از گم کردن یا فراموش کردن اطلاعات در زمان دور انداختن چیزی
ناتوانی در تصمیمگیری برای نگهداشتن یا دور انداختن چیزها
ترس از گم کردن وسایل
وسواس افکار ناخواستهی جنسی
افکار یا تصاویر ممنوعه یا منحرفانه
انگیزههای جنسی منحرفانه نسبت به دیگران
وسواس همجنسگرایی
وسواسهای جنسی که شامل افکار منحرفانه در مورد کودکان یا زنای با محارم میباشد
وسواس انجام رفتارهای پرخاشگرانهی جنسی نسبت به دیگران
لازم به ذکر است در این نوع وسواس، فرد به قدری از شخصیت نشناخته خود وحشت دارد که این نوع افکار به ذهنش خطور می کند.
اگر از شخصیتش آگاه شود از میزان این افکار نیز کمتر می شود.
وسواسهای دینی (وسواس اخلاقی)
نگرانی از توهین به خدا یا کفرگویی
نگرانی بیش از حد در مورد درست/غلط یا اخلاقیات
در این نوع وسواس فرد به دلیل اعتقادات قوی مذهبی دچار می شود.
اگرچه درمان آن به دلیل مشکلات روانشناختی در درونش می باشد ولی باید بداند به دلیل اعتقادات قوی دچار این حالت شده.
و از طرفی نیز باید بداند فرد که دارای خطای شناختی همه یا هیچ هست. و با فهمیدن این مطلب نباید از آن طرف بوم بیفتد.
دیگر وسواسها
نگرانی از ابتلا به بیماری (نه از طریق آلودگی، برای مثال، سرطان).
در این نوع وسواس که به نام وسواس بیماری معروف شده . فرد میترسد به بیماری خاصی دچار شود.
باورهای خرافی در مورد اعداد خوشیمن و بدیمن و رنگهای خاص. در این نوع وسواس به خرافات اعتقاد بیش از حد پیدا می کند.
اختلال کندن پوست (پوستکنی)
این اختلال در DSM-5 به عنوان یک تشخیص مجزا نیز شناخته میشود. و جزء انواع وسواس قرار نمی گیرد.
این اختلال به معنای کندن مزمن پوست است که منجر به زخم، عفونت و درد قابل توجه میشود.
اختلال کندن پوست تقریبا در 1 تا 2 درصد جمعیت شایع است.
اختلال کندن مو (تریکوتیلومانیا)
در این اختلال از اونواع وسواس، فرد اشتیاق زیادی به کندن موهای سر، ابرو، مژه یا جاهای دیگر بدن دارید.
این اختلال معمولا با آموزش معکوسسازی عادت یا رفتاردرمانی شناختی درمان میشود.
اختلال بدشکلی بدنی یا خودزشتانگاری
این اختلال،که جزیی از انواع وسواس در نظر گرفته شده بود.
اشتغال فکری در مورد عیوب یا نقایص ظاهری که قابل مشاهده نیستند یا از نظر دیگران ناچیز به نظر میرسند، است.
معیارهای این اختلال شامل تکرار رفتارهایی چون اصلاح یا بررسی ظاهر، یا اعمال روانی مانند مقایسهی مداوم ظاهر خود با دیگران است.
بدشکلی عضله زیرگونهای از اختلال بدشکلی بدن است.
وسواس و سایر اختلالات وابستهی القا شده توسط یک ماده/دارو یا دیگر بیماریها
مواجهه با مواد و داروهای خاص میتواند علائم انواع وسواس را القا کند.
بیماریهای نورولوژیک خاص نیز میتوانند با ایجاد این اختلال مرتبط باشند.
علاوه بر این، با وجود اینکه تجربهی طیف وسیعی از احساسات بعد از به دنیا آمدن نوزاد، برای مادران جدید امر غیرمعمولی نیست.
از گذشته تاکنون دوران پس زایمان به عنوان زمانی که در آن ریسک ظهور، بدتر شدن یا عود اختلالات خلقی یا اضطراب افزایش مییابد، شناخته شده است.
تعدادی از مطالعات پیشنهاد کردهاند که دوران پس از زایمان ممکن است ریسک شروع یا بدتر شدن وسواس را نیز در بر داشته باشد.
ذهن فرد وسواسی دائما اضطراب داره را مطالعه کنید.
دیدگاهتان را بنویسید